"Sa" is a word in TAGALOG, ILOKANO, HILIGAYNON, CEBUANO

interj. an expression used to call or drive away a cat.

conj. then, after which: introduces a clause that refers to an action subsequent to the previous one.

var. of MAYSA, one: used only with a following NGA interchangeably with MAYSA. MAYSA NGA BULAN or SANG.

adv. probably, very likely.

sa
Definition: see sa1 see sa2

sa2
Definition: (part) non-focus locative phrase marker

sà short for ísà, úsà.

sa {1} short for unsa used at end of phrases.
see unsa, 5.
{2} short for unsa gánì.
see gánì, 5a.

sâ = salà.

sa particle indicating grammatical relations.
short form: s.
{1} preceding a phrase referring to a place.
Niadtu sa Manílà, Went to Manila.
Sa ibabaw, Up on top.
Lakaw ngadtu sa unáhan, Walk up ahead.
Ihátag sa bátà, Give it to the child.
Nahúlug sa pangpang, Fell o?
the cli?
.
Amíhan sa kanáway, Northwind from a westerly direction.
{1a} following a word meaning be in a place.
Nia dinhi sa Sibu, It is here in Cebu.
Didtu siya sa Manílà iskuyla, He went to school in Manila.
Walà sa lugar, Not at the right time or place.
{2} preceding a phrase referring to time.
Muanhi sa alas dúsi, Will come at twelve.
Malígù ta sa sunud Duminggu, Lets go swimming next Sunday.
Sa káda ámut mutugbang pud siyag hátag, Each time they con-tribute, he gives an equal amount.
{2a} preceding a sentence referring to past time.
Sa pag-abut na níya didtu, When he arrived there.
Sa nagalakat ang panahun, As time went by.
{3} indicating gen.
relations.
{3a} possession or analogous con-cepts.
Ang balay sa ákung amígu, My friends house.
Ang mga pagtulun-an sa Bibliya, The lessons given in the Bible.
Ang sa ákung mga igsúun, The ones belonging to my brothers and sisters.
Usa sa ákung mga sákup, One of my people.
Ang kama-hal sa palalítun, The high cost of things.
Búlan sa Máyu, The month of May.
{3b} agent of a passive verb.
Gihambat sa liyun, Was devoured by the lion.
Kaúnun sa mga bátà, The children will eat it.
{3b1} preceding the agent of a nominalized verb.
Ang pagkamatay sa bátà, When the child died (lit.
the dying of the child).
Káda kanáug sa pasahíru, Each time a passenger got o?
.
(Lit.
Each getting o?
of the passengers.
) {3c} following an exclamation to mark the thing exclaimed over.
Kamahal gud sa ímung gibáyad!
What a high price you paid!
Dakúa sad sa balay!
What a huge house it was!
{4} indicating dat.
relations.
{4a} specific goal of an action.
Nakabunù sa íyang kaáway, Killed his enemy.
Akuy gitagáan sa libru, The book was given to me.
{4b} in comparisons: than.
Dátù pa sa ákung amahan, Richer than my father.
{4c} ákù, ímu, íya, ámù, átù, inyu, íla = kanámù, kanímu, kaníya, kanámù, kanátù, kaninyu, kaníla.
{5} indicating causal, instrumental, or concomitant relations.
Mi-hílak sa kapungut, Cried out of anger.
Sa tantung paningkámut, milampus, He succeeded after trying so hard.
Íyang gisuntuk sa walang kamut, He hit him with his left hand.
Sa minaayug sa dinautan, By hook or by crook.
Sapátus nga naghilíra sa kadaghan, Rows and rows of shoes, there were so many of them.
Mitandù sa walay lángan, He agreed without delay.
{5a} follow-ing a word which expresses these relationships.
Báhin sa ákung hangyù, As for my request.
Tungud sa kalúuy, On account of his mercy.
Uban sa íyang amahan, Together with her father.
Para ni sa Nága?
Is this bound for Naga?
Human sa klási, After class.
{6} optionally preceding an infinitive with pag-.
Arun sa pagpauswag sa lungsud, In order to develop the town.
Misúgud na sad siya sa pag-inum, He began to take to the bottle again.

sa humay, The price of rice will rise.
n progress, advancement.
Gamay ang arunsa sa íyang swildu, He received a very small increase in pay.

sa Ginúu ug usa ka masulundun nga anak, You are blessed by God with an obedient child.
ka-an n glory, joys.
Giánud aku sa díwà sa húni ngadtu sa kahimayáan, I was drifted by the spirit of the melody to the heights of joy.
ma-un a glorious, joy-ful.
Mahimayáung tulimbang sa mga linggánay, Joyful ringing of the bells.
Mahimayáung kamatáyun, Glorious death.

sa - To, at, from, in, on, etc. Article
denoting dative or ablative. Maghámbal ka
sa íya. Speak to him. Sa baláy. At home.
Naghalín siá sa Manílà. He went away
from Manila. He left Manila. Sa ibán nga
mga dútà. In other countries. Sa látok. On
the table. Sa hapónhápon—. Of an
evening—. Every evening—. Sa malayô. At
a far distance. Sa madalî ukón sa
madúgay. Sooner or later. Nagabút silá sa
lakát lámang ukón sakáy sa kabáyo? Have
they come walking on foot or riding on
horseback? Sa kabáskug sang unús
nagkagubâ ang baláy. Through (on
account of) the force of the wind the house
was destroyed. Makaduhá sa isá ka búlan.
Twice a month. Sa siní ukón sa yádto nga
paági——. In this way or that way——. At
any rate——. Somehow——. Sa úpdan akó
kag sa índì malakát akó sa buás. Whether
(Either) with or without a companion I’ll
leave tomorrow. Dirâ sa may baláy. Over
there where there is a house. Sa
makahibaló kag sa índì ang ákon ábyan,
amó gid ang nagkahanabû. Whether my
friend knows it or not, that is what
happened. Sa pakúsug——. Forcefully,
violently, with (by) physical (moral)
force——. Ginpakán-an níla sa ámon ang
íla mga álì kag dalágkù nga mga páhò
nga kon sa diín pa katám-is. They let us
eat of their best and largest mangoes that
were deliciously sweet. Sa dakû nga
kasubô nagtalíwan siá sa baláy nga sa
diín siá nagpuyô sa sulúd sang tátlo ka
túig. Very sadly he left the house where he
had stayed for three years. (cf. kay).

sa - With persons or personified objects
"sa” is used instead of "sang” to denote the
accusative, e.g. magpakáon ka sa íya, sa
ímo ábyan, sa makilímos, etc. Feed him,
your friend, the poor beggar, etc. But:
magpakáon ka sang idô. Feed the dog. (cf.
kay).

sa1
Definition: (mkr) location or direction marker: to, from, in, on, etc.